مقدمه
گرمازدگی یکی از مهمترین تنشهای محیطی در محصولات تابستانه مانند هندوانه، خربزه، گوجه، خیار، فلفل دلمه، برنج و ذرت است. افزایش دما در طول روز، کاهش رطوبت نسبی و شدت تابش خورشید باعث اختلال در فتوسنتز، کاهش جذب آب و عناصر غذایی و در نهایت افت عملکرد محصول میشود.
مدیریت تغذیهای صحیح میتواند نقش کلیدی در کاهش اثرات گرمازدگی داشته باشد. در این مقاله به معرفی برنامه غذایی مناسب برای مقابله با گرمازدگی میپردازیم و ارتباط آن را با سایر موضوعات مهم مانند کنترل سفیدک پودری در محصولات باغی، کنترل بیماریهای قارچی ریشه، مبارزه با کنه تارعنکبوتی و مدیریت شوری خاک بررسی میکنیم. همچنین به موضوعات مکمل مانند افزایش مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی دیررس بهاره و مزایای اسیدآمینه در کاهش تنشهای محیطی اشاره خواهیم کرد.
اثرات گرمازدگی بر گیاه
- کاهش فتوسنتز و توقف رشد
- سوختگی برگها و میوهها
- کاهش کیفیت میوه (رنگ، طعم و ماندگاری)
- افزایش حساسیت گیاه به بیماریها و آفات
- کاهش عملکرد در محصولات حساس مانند گوجه، خیار، هندوانه، خربزه و کاهو
برنامه غذایی مقابله با گرمازدگی
۱. استفاده از ترکیبات آمینواسیدی و جلبکی
- GOLD AMIN (کود آمینواسیدی): با دارا بودن ۱۵٪ اسید آمینه کل و ۶٪ اسید آمینه آزاد، موجب افزایش فتوسنتز و کاهش اثرات تنش گرمایی میشود.
- AMIN ALGA (کود جلبک دریایی): با داشتن هورمونهای رشد و ترکیبات اسمولیت مانند بتائین، مقاومت گیاه در برابر گرما و خشکی افزایش مییابد.
این ترکیبات برای محصولات گوجه، خیار، فلفل دلمه، سبزیجات، هندوانه و خربزه بسیار مؤثر هستند.
۲. تقویت دیواره سلولی و افزایش مقاومت
- SILI K SEEP (سیلیکات پتاسیم): با افزایش میزان سیلیسیم در دیواره سلولی، مقاومت گیاه در برابر گرما و آفتابسوختگی افزایش مییابد. این محصول برای پسته، انار، انگور، نیشکر و سبزیجات توصیه میشود.
۳. اصلاح خاک و افزایش جذب عناصر غذایی
- HUME SEEP (هیومیک اسید): با بهبود ساختمان خاک و افزایش فعالیت میکروارگانیسمها، جذب عناصر غذایی در شرایط گرما بهتر انجام میشود.
- ORGO SEEP (کود مایع آلی): با داشتن ۲۵٪ ماده آلی و عناصر ریزمغذی، خاکهای فقیر را غنی کرده و شرایط را برای رشد بهتر ریشه فراهم میکند.
این محصولات برای گندم، برنج، کلزا، چغندر قند، سیبزمینی و سبزیجات کاربردی هستند.
۴. مدیریت تغذیه با NPKهای تخصصی
- استفاده از NPKهای پتاس بالا (مانند 12-12-36) در مراحل زایشی، باعث افزایش ضخامت کوتیکول برگ و کاهش حساسیت گیاه به گرما میشود.
- ترکیبات NPK موازنه (20-20-20) نیز در مراحل رشد رویشی و زایشی به حفظ تعادل غذایی کمک میکنند.
۵. مدیریت زراعی و آبیاری
- استفاده از سیستمهای آبیاری قطرهای فضای باز یا هیدروپونیک برای کاهش تنش گرمایی
- محلولپاشی ترکیبات مقاومساز در ساعات خنک روز
- رعایت تناوب کشت و انتخاب ارقام مقاوم به گرما
ارتباط با سایر موضوعات
- همانطور که در مقاله «کنترل سفیدک پودری در محصولات باغی با راهکارهای کمعارضه» اشاره شد، ضعف گیاه ناشی از گرما میتواند حساسیت آن به بیماریهای قارچی برگی را افزایش دهد.
- در مقاله «کنترل عوامل بیماریزای قارچی در ریشه با روشهای نوین» توضیح داده شد که ریشه سالم و قوی پایهای برای مقاومت گیاه در برابر گرماست.
- همچنین، در مقاله «نحوه صحیح مبارزه با کنه تارعنکبوتی در محصولات زراعی» بیان شد که آفات مکنده در شرایط گرما شدت بیشتری مییابند.
- موضوعات مرتبط دیگر مانند افزایش مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی دیررس بهاره و مزایای اسیدآمینه در کاهش تنشهای محیطی نیز مکمل مدیریت گرمازدگی هستند.
کلام آخر
مقابله با گرمازدگی در محصولات تابستانه نیازمند رویکردی تلفیقی است: استفاده از کودهای آمینواسیدی و جلبکی، تقویت دیواره سلولی با سیلیکات پتاسیم، اصلاح خاک با هیومیک و ترکیبات آلی، مدیریت تغذیه با NPKهای تخصصی و رعایت اصول زراعی و آبیاری.
برند حیات سبز سبحان با شعار «رمز بیمرز رویش» در کنار کشاورزان است تا با دانش روز و محصولات ایمن، کشاورزی ایران را به سمت پایداری و بهرهوری بیشتر هدایت کند.
انار 
انگور 
برنج 
پسته 
چغندر 
خیار 
سبزیجات 
سیب زمینی 
فلفل دلمه 
کاهو و کلم 
کلزا 
گندم 
گوجه فرنگی 
گیاهان دارویی 
مرکبات 
هندوانه و خربزه 
شوری پذیری 
غرق آبی 
قطره ای فضای باز 
گلخانه 
محلول پاشی 
نهالستان و نشا 
هیدروپونیک 
